Χρόνια Πολλά και Aναστάσιμα με αγάπη και αλληλεγγύη για όλον τον κόσμο.
Και επειδή αυτές οι λέξεις είναι σπάνιες στις μέρες μας, προτείνω όσοι θέλουν να διαθέσουν λίγο από το γιορτινό τους χρόνο για να δουν στο ντοκιμαντέρ του Σπύρου Τέσκου «Νικαριά μου» (2010) τι σημαίνει πραγματική ανθρωπιά, αλληλεγγύη, ισότητα και αγάπη χωρίς διαφημίσεις και τυμπανοκρουσίες.
Μαζί με άλλα πολύτιμα, το ντοκιμαντέρ αφηγείται τον ιδιαίτερο τρόπο ζωής και σκέψης των κατοίκων του νησιού και εστιάζει σε ένα πανάρχαιο πασχαλινό έθιμο που οι ντόπιοι αποκαλούν «Μνημόσυνο», το οποίο αναβιώνει μέχρι σήμερα ανήμερα το Πάσχα στα χωριά της Βορειοδυτικής ακριτικής Ικαρίας. Στην αταξική, ισότιμη και ταυτόχρονα εκκεντρική κοινωνία της Ικαρίας, που ποτέ δεν υπήρχαν, ούτε σήμερα υπάρχουν, πλούσιοι και φτωχοί. «Κι αν ένας σήμερα έχει παραπάνω λεφτά είναι αδιανόητο να το δείξει».
Αλλά, δεν υπήρχαν, ούτε υπάρχουν επίσης εργάτες και αφεντικά. Στην Ικαρία οι δουλειές ακόμη και σήμερα αρκετές φορές γίνονται με το έθιμο της «αλλαξιάς», δηλαδή οι συγχωριανοί προσφέρουν την εργασία τους χωρίς χρήματα σε όποιον συγχωριανό τους έχει ανάγκη και αυτός τους το ανταποδίδει, όποτε αυτοί τον χρειαστούν.
Το έθιμο έχει ως εξής:
Αρκετές μέρες πριν τη Λαμπρή, όσοι έχουν τη δυνατότητα προσφέρουν (ανώνυμα) ρίφι ή ρασκό όπως λέγεται το άγριο κατσίκι στην ικαριώτικη διάλεκτο, ψωμί και κρασί για τη μνήμη των νεκρών. Κανείς όμως δεν ξέρει ούτε ποιός πρόσφερε, ούτε πόσο πρόσφερε.
Οι προσφορές συγκεντρώνονται σε έναν κοινό δημοτικό χώρο και το κρέας ψήνεται την ημέρα της Λαμπρής σε μεγάλα καζάνια.
Στο γιορτινό τραπέζι κάθονται όλοι οι χωριανοί, αλλά και οι ξένοι, ανεξάρτητα αν είχαν τη δυνατότητα να προσφέρουν κάτι ή όχι.
Μετά γίνεται η μοιρασιά και προσδιορίζεται το «ψυχομέτρι», δηλαδή η ισόποση για όλους μερίδα που αναλογεί στον κάθε χωριανό και ξένο που θα καθίσει στο τραπέζι της Λαμπρής. Τρώνε, πίνουν και γλεντούν.
Το «Μνημόσυνο» είναι ένα μικρό μόνο παράδειγμα για τον αυθεντικό και ιδιαίτερο τρόπο ζωής και σκέψης των κατοίκων του νησιού, που από το 1947 και μετά, στα μαύρα χρόνια της εξορίας, στάθηκαν στο πλευρό των 15.000 περίπου εξορίστων, τους φιλοξένησαν στα φτωχικά τους σπίτια, τους έδωσαν να φάνε από το φτωχικό τους πιάτο και τους έκαναν ισότιμα μέλη της οικογένειάς τους.
Το θέμα του ντοκιμαντέρ κυκλοφόρησε το 2011 σε συλλεκτική έκδοση μαζί με το DVD της ταινίας με το παρακάτω συνοδευτικό κείμενο :
«Μπορεί μια ιδανική κοινωνία, στηριγμένη στην αγάπη, την αλληλεγγύη και την ισότητα να αναπτυχθεί σε έναν τόπο χωρίς την επιβολή της από εξουσίες; Η ιστορία λέει όχι. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Ένα νησί του Αιγαίου, η Ικαρία, έχει εδώ και αιώνες αναπτύξει τέτοιες κοινωνικές δομές που θα τις ζήλευαν και οι πιο ιδεατές κοινωνίες. Όχι όμως προσπαθώντας να αναπτύξει κάποια φιλοσοφική σχολή, αλλά επειδή η αναγκαιότητα της επιβίωσης έσπρωξε τους κατοίκους να ζήσουν με αυτόν τον τρόπο. Η ταινία είναι μία καταγραφή αυτού του τρόπου ζωής και φιλοσοφίας τους, που κινδυνεύει σοβαρά λόγω της «ανάπτυξης» στο νησί».
Κάπως έτσι είναι η άνοιξη που ονειρεύομαι
Ελένη Σταύρου 