Κατηγορία: απόψεις

Όταν το 2009 ερευνούσα στη βιβλιογραφία τους διεθνείς κανόνες εποπτείας και τα Συστήματα Εταιρικής Διακυβέρνησης των Πιστωτικών Ιδρυμάτων, για την εκπόνηση της διπλωματικής μου διατριβής με θέμα: «Συνθήκη Βασιλείας ΙΙ – Οργανωτική και Χορηγητική Συμπεριφορά Τραπεζών και Διοικητική Πληροφόρηση» στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Mba for Executives του Πανεπιστημίου Πειραιά, δεν μπορούσα να φανταστώ πως 14 χρόνια μετά το θέμα αυτό θα ήταν ξανά τόσο επίκαιρο.

Όπως έγραφα τότε: «Οι οικονομικές κρίσεις συχνά συγκρίνονται με τις επιδημίες. Στην αρχή εκδηλώνεται η κατάρρευση ενός Τραπεζικού ιδρύματος, ακολουθούμενη από μία άλλη, με την κρίση αυτή να εξαπλώνεται σε άλλα ιδρύματα εντός και εκτός συνόρων. Μια εξαιρετικά σημαντική, δυνητική αδυναμία ενός τραπεζικού συστήματος είναι ότι πολλοί κίνδυνοι υποεκτιμώνται και δεν καταχωρείται το πλήρες μέγεθός τους έγκαιρα, με αποτέλεσμα οι συνέπειες να είναι τρομακτικές κατά την τυχόν επέλευση των κινδύνων»

ενώ πιο μετά έγραφα:

«Οι Τράπεζες θεωρούνται ως μια πηγή συστημικού κινδύνου λόγω του κυρίαρχου ρόλου τους στο σύστημα πληρωμών, στην κατανομή των οικονομικών πόρων, σε συνδυασμό με την ευαισθησία της κεφαλαιακής τους δομής»

Και όντως όλα αυτά επιβεβαιώνονται στην πράξη, όπως έδειξε η πρόσφατη τραπεζική κρίση που ξεκίνησε στην Αμερική με την κατάρρευση της Silicon Valley Bank και 2 ακόμη Τραπεζών και επεκτάθηκε μέσα σε 14 μέρες στην Ευρώπη, προκαλώντας πρώτα την εξαγορά της ελβετικής Credit Suisse από τη UBS και στη συνέχεια έντονους κλυδωνισμούς στην ισχυρότερη τράπεζα της Γερμανίας την Deutsche Bank.

Κανείς δεν γνωρίζει αν και τι παράπλευρες συνέπειες μπορεί να έχει στη συνέχεια η κρίση αυτή, σίγουρα πάντως έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στη διεθνή κοινότητα. Αναδεικνύεται και πάλι ως επιτακτική η ανάγκη θέσπισης κανόνων λειτουργίας, καθώς και ισχυρών εποπτικών μηχανισμών των Πιστωτικών Ιδρυμάτων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, όχι για να παραμείνουν στα χαρτιά, αλλά για να εφαρμόζονται αυστηρά στην πράξη.

Όσον αφορά τη χώρα μας έχει ιδιαίτερη αξία νομίζω να γνωρίζουμε, επίσημα, σε πρώτη φάση:
– ποιές ελληνικές τράπεζες κατέχουν ομόλογα της Deutsche Bank στο χαρτοφυλάκιό τους,
– ποιό είναι το επίπεδο της έκθεσής τους,
– τι αυτό μπορεί να σημαίνει για την κεφαλαιακή τους επάρκεια και
– πόσο θωρακισμένο είναι, όχι μόνο το τραπεζικό σύστημα, αλλά και οι καταθέτες/ συναλλασσόμενοι με τις τράπεζες.

Όσοι γνωρίζουν από χρηματοοικονομικά και έχουν ζήσει τις μαύρες μέρες της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008 μπορούν να διακρίνουν πως ο εφιάλτης, που δεν αφορά μόνο τις τράπεζες, αλλά μπορεί ενδεχομένως και υπό συγκεκριμένες συνθήκες να επηρεάσει άμεσα ή έμμεσα εργαζόμενους, επενδυτές και την οικονομία στο σύνολό της, φαίνεται πως δεν έχει εξαφανιστεί από προσώπου γης.

Κάτω από αυτό το βαρύ κλίμα νομίζω πως πρέπει να ξεκινήσει άμεσα μια έρευνα και μια συζήτηση:

– για το αν και τι μαθήματα πήραμε από τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και

– πόσο αποτελεσματικό ήταν το περιβόητο «δίχτυ ασφάλειας», που οι τράπεζες οικοδομούσαν για χρόνια ανταποκρινόμενες στις αυστηρές απαιτήσεις των κανόνων χρηματοπιστωτικής εποπτείας (Βασιλεία Ι, ΙΙ και ΙΙΙ) που έθετε κατά καιρούς η Επιτροπή της Βασιλείας για την τραπεζική Εποπτεία (Basel Committee on Banking Supervision) και ισχυροποίησε μετά την χρηματοοικονομική κρίση του 2008.

Τραπεζικά Ιδρύματα και έμπειρα τραπεζικά στελέχη κατανάλωσαν τότε ατελείωτο χρόνο και χρήμα σε συσκέψεις, καταγραφή πολιτικών – διαδικασιών και αγορά – ανάπτυξη πληροφοριακών συστημάτων για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις, για να καταλήξουμε σήμερα και πάλι στο σημείο 0, εκεί από όπου ξεκινήσαμε,

Αναμφισβήτητα οι εποπτικές αρχές πρέπει να ξαναδούν το πλαίσιο και να ισχυροποιήσουν τις αρχές λειτουργίας και ελέγχου των Πιστωτικών Ιδρυμάτων

Το νέο στοιχείο που πρέπει να ξαναδούμε όμως πολύ προσεκτικά αυτή τη φορά είναι η διάχυση μιας ηθικής κουλτούρας και μιας κουλτούρας ευθύνης πάνω σε συγκεκριμένα αξιακά πρότυπα, κυρίως για τα ανώτατα στελέχη που διοικούν τις τράπεζες, αλλά και για όλους τους εργαζόμενους.

18 μέρες μετά την εθνική τραγωδία των Τεμπών, που στοίχισε τη ζωή σε 57 ανθρώπινες ψυχές λόγω της ανικανότητας των κυβερνώντων και των αρμόδιων κρατικών φορέων, οι πληγές παραμένουν ανοιχτές.

Καμία συγνώμη δεν μπορεί να γίνει δεκτή.

Καμία εμπιστοσύνη δεν μπορεί να ανακτηθεί προς αυτούς που με τις τραγικές παραλείψεις τους και την ακραία ανευθυνότητα και ανικανότητά τους οδήγησαν σε άδικο θάνατο τόσες ψυχές.

Έκλεισε ο σιδηρόδρομος. Ως πότε; Ποιός μας διασφαλίζει την ασφάλεια των σιδηροδρομικών μεταφορών, όταν σύντομα όπως λένε θα ξεκινήσει πάλι; και πόσο ασφαλείς είναι οι οδικές, οι αεροπορικές και όλες οι υπόλοιπες μαζικές μεταφορές;

Έκλεισε, με παρέμβαση του εισαγγελέα, η γέφυρα των Σερβίων, που συνδέει τη Δυτική Μακεδονία με τη Θεσσαλία, γιατί επί 30 χρόνια δεν είχε συντηρηθεί. Σοβαρά μιλάτε τώρα; Mε πόση ευτέλεια αντιμετωπίζετε τις ανθρώπινες ζωές; Πόσες ακόμη γέφυρες και πόσοι ακόμη δρόμοι είναι στην ίδια ή σε χειρότερη κατάσταση;

Έκλεισε η πρόσβαση από ξηρά και θάλασσα της παραλίας Ναυάγιο στη Ζάκυνθο λόγω κινδύνου κατολισθήσεων. Ποιός ξέρει πόσες ακόμη παραλίες ή περιοχές είναι επικίνδυνες λόγω κατολισθήσεων, αλλά κανείς δεν έβαλε προτεραιότητα την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής, αντί το κέρδος και τα οφέλη από τον τουρισμό;

Πως αντιμετωπίζουν τέτοια θέματα άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αφήνουν τα θέματα ασφάλειας στον αυτόματο πιλότο ; Τελικά σε αυτή τη χώρα ζούμε από τύχη;

Δεν ξέρω πως σκοπεύει να διαχειριστεί τα καυτά αυτά θέματα και το γενικότερο μπάχαλο η Κυβέρνηση, όσο καιρό της απομένει ακόμη μέχρι τις εκλογές.

Ελπίζω πάντως να μην εκδώσει και αυτή τη φορά καμιά γενική οδηγία του τύπου «Απαγορεύεται το ταξιδεύειν» για να νύψει τας χείρας της εις παν ενδεχόμενο, όπως αντίστοιχα έκανε με το «Εκκενώστε» για τις φωτιές ή με το «Απαγορεύονται οι μετακινήσεις» και «Περιορίστε τις μετακινήσεις» για τα βαφτισμένα ως ακραία καιρικά φαινόμενα.

Αναμφισβήτητα, το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη με τους 57 νεκρούς ανέδειξε τις τεράστιες πολιτικές – εγκληματικές ευθύνες της Κυβέρνησης, του ΟΣΕ και της Hellenic Train, που είναι λαϊκή απαίτηση να διερευνηθούν και να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι, το συντομότερο.

Όμως, υπάρχουν και άλλα σοβαρά ζητήματα, που δείχνουν, μαζί με την ανευθυνότητα κάποιων υπαλλήλων, το γενικό μπάχαλο που επικρατούσε στον οργανισμό και την εταιρεία εις βάρος ανθρώπινων ζωών και είναι ευθύνη μας να μην τα καλύπτουμε.

Διαβάζω και ακούω τις τελευταίες μέρες και ώρες κάτι εξοργιστικούς διαλόγους μεταξύ των εμπλεκόμενων στην τραγωδία των Τεμπών σιδηροδρομικών υπαλλήλων εν ώρα υπηρεσίας, που μόνο χώρα της Ευρώπης και 21ο αιώνα δεν θυμίζουν και σηκώνονται τα μαλλιά της κεφαλής μου.

Από τους διαλόγους και τα δημοσιεύματα αποκαλύπτονται τραγικές παραλείψεις, ανεύθυνες άκρως αντιεπαγγελματικές και επικίνδυνες συμπεριφορές, σεξιστικά σχόλια και φαγοπότια εν ώρα υπηρεσίας, ρουσφέτια, αποχωρήσεις υπαλλήλων που είναι σε θέσεις κλειδιά πριν τη λήξη του ωραρίου τους, χωρίς φυσικά αντίστοιχη μείωση του μισθού τους και άλλα πολλά.

Και αναρωτιέμαι:

– κεντρική διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού υπήρχε;

– καταγεγραμμένη περιγραφή ρόλων, το job description δηλαδή όπως το λένε στο management, υπήρχε;

– Σύστημα Εσωτερικού Ελέγχου, για να διασφαλίζει την καλή λειτουργία του οργανισμού – εταιρείας και να αξιολογεί και να διαχειρίζεται τους κινδύνους, υπήρχε; έλεγχος στο ανθρώπινο δυναμικό, στις διαδικασίες και στη λειτουργία γινόταν και από ποιούς;

– Γραπτός Κώδικας Ηθικής και Δεοντολογίας με υποχρεωτική εφαρμογή από εργαζόμενους, διοίκηση και συνεργάτες υπήρχε;

– τα πειθαρχικά συμβούλια λειτουργούσαν; και αν όχι, με ποιών την ευθύνη δεν λειτουργούσαν;

και στο τέλος, τέλος αξιολόγηση του ανθρώπινου δυναμικού γινόταν;

Γιατί, μετά από τόσους νεκρούς και τέτοιες επικίνδυνα ανεύθυνες συμπεριφορές μπορούμε στο εξής να συζητάμε για το πώς θα διασφαλίσουμε μια διαδικασία αντικειμενικής αξιολόγησης των δημόσιων υπαλλήλων άνευ εξαιρέσεων, αλλά κανείς δεν θα έχει το θράσος νομίζω να ξαναμιλήσει κατά της αντικειμενικής πάντα αξιολόγησης.

Όλα τα παραπάνω που δεν ξέρω αν η Διοίκηση και τα μεγαλοστελέχη του ΟΣΕ, της Hellenic Train και του Υπ. Μεταφορών τα ακούνε σαν κινέζικα, είναι συστατικά της καλής Εταιρικής Διακυβέρνησης μιας εταρείας και ενός οργανισμού, ανεξάρτητα από τον δημόσιο ή μη χαρακτήρα τους, σύμφωνα με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, αλλά και την ισχύουσα στη χώρα μας νομοθεσία.

Αλλά αυτά μπορούν να συμβαίνουν σε μια οποιαδήποτε άλλη Ευρωπαϊκή χώρα που ζεί στο σήμερα και όχι σε συνθήκες του περασμένου αιώνα.

Νόμους και πλαίσια μπορεί να έχουμε, αλλά το θέμα είναι αν, πόσο και πώς εφαρμόζονται και αν έχουν σαν επίκεντρο τον άνθρωπο ή το κέρδος των εταιρειών και κάθε εμπλεκόμενου. Εν ολίγοις, μόνο αν αλλάξουμε ριζικά τρόπο σκέψης και πράξης, δηλαδή νοοτροπία, σ’ αυτή τη χώρα από την κεφαλή ως και τον τελευταίο πολίτη θα υπάρξει ελπίδα. Δεν χρειαζόμαστε παχιά λόγια, αντίθετα χρειαζόμαστε βαρυσήμαντα έργα που θα ωφελούν τον άνθρωπο και όχι τις τσέπες των εταιρειών και όποιων μισάνθρωπων.

Δεν μπορεί να χωρέσει ανθρώπινος νους την ανείπωτη τραγωδία, που εξελίχθηκε την Τρίτη 28/2 το βράδυ μετά τη σφοδρή σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών στα Τέμπη, με τους πάνω από 46 νεκρούς και τους δεκάδες τραυματίες και αγνοούμενους, που είναι σχεδόν όλοι νέα παιδιά. Δεν έχεις τι να πεις τέτοιες δύσκολες ώρες στις οικογένειες που θρηνούν τους ανθρώπους τους, τα παιδιά τους. Μόνο κουράγιο. Κουράγιο και ότι είμαστε μαζί σας. Ακούγονται πολλά για τις αιτίες του τραγικού δυστυχήματος. Η αλήθεια θα λάμψει όταν φύγει ο κουρνιαχτός. Να είστε σίγουροι γιαυτό.

---

Με αφορμή αυτό το τραγικό γεγονός νιώθω την ανάγκη να εκφράσω δημόσια κάποιες σκέψεις μου, μήπως και αλλάξει κάτι επιτέλους σε αυτή τη χώρα που συνεχώς μας πληγώνει, ή μήπως και αλλάξουμε όλοι εμείς και αποφασίσουμε να πάρουμε τις ζωές μας στα χέρια μας.

Όταν πριν από 40 χρόνια, την 3ετία 1983-1986, έκανα συστηματικά κάθε βδομάδα το ταξίδι Αθήνα – Τιθορέα – Αθήνα με τρένο λόγω δουλειάς, δεν μπορούσα ούτε καν να φανταστώ την ανείπωτη χθεσινή πολύνεκρη τραγωδία στα Τέμπη. Τότε, 40 χρόνια πριν, τα τρένα λειτουργούσαν με χειροκίνητα συστήματα, παλιές σιδηροδρομικές γραμμές, παλιά βαγόνια και μηχανές που χαλούσαν συχνά την ώρα των δρομολογίων. Υπήρχαν πολλές καθυστερήσεις στα δρομολόγια, όμως για την ασφάλεια των επιβατών δεν γινόταν καμμία έκπτωση.

Πίστευα πως 40 χρόνια μετά η «τεχνολογική επανάσταση» και η «πρόοδος» θα λειτουργούσε στην υπηρεσία του ανθρώπου και όχι των εταιριών και των οικονομικών συμφερόντων.

Πώς είναι δυνατόν ένα από τα πιο ασφαλή μέσα μαζικής μεταφοράς, που ήταν κάποτε το τρένο, να μην έχει σήμερα στον 21ο αιώνα εκσυγχρονιστεί και θωρακιστεί με υπερσύγχρονα συστήματα ασφαλείας για να γίνονται οι μεταφορές των ανθρώπων με απόλυτη ασφάλεια;

Ακούγονται πολλά τούτες τις δύσκολες ώρες που παραπέμπουν σε χώρες του τρίτου κόσμου.

Ακούγονται καταγγελίες για φωτεινούς σηματοδότες που δεν λειτουργούν, για πανάκριβα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας που αγοράστηκαν 20 χρόνια πριν αλλά δεν τέθηκαν ποτέ σε λειτουργία, για χειροκίνητα συστήματα διαχείρισης, για ημιτελή συντήρηση του σιδηροδρομικού δικτύου και άλλα πολλά και άκρως εξοργιστικά.

Υπάρχουν σοβαρές καταγγελίες από το Σωματείο Εργαζομένων Λειτουργίας Μετρό Αθηνών (ΣΕΛΜΑ) και τον Πρόεδρο των μηχανοδηγών, που αναμένουμε να εξακριβωθούν και μιλάνε μεταξύ άλλων για μη επαρκή σηματοδότηση στο δίκτυο ΜΕΤΡΟ και Προαστιακού, ακόμη και για κίνηση των συρμών από τη Δουκίσσης Πλακεντίας ως το Αεροδρόμιο με προφορικές εντολές, με ότι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια του 1,5 εκατομμυρίου επιβατών που μετακινείται καθημερινά με το δίκτυο.

Οι πληροφορίες από τα ΜΜΕ μεταφέρουν ότι οι εργαζόμενοι είχαν πολλές φορές καταγγείλει δημόσια την απαράδεκτα επικίνδυνη κατάσταση των σιδηροδρόμων.

Διαβάζω πως κατατέθηκε μάλιστα μόλις πριν από λίγους μήνες εξώδικο των μηχανοδηγών για τα χάλια των σιδηροδρόμων, που απευθύνεται στον ΟΣΕ και το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και κοινοποιείται στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων και την Hellenic Train, την ιδιωτική εταιρία που αγόρασε τα τραίνα από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ με εκείνη το σκανδαλώδες (λέγεται) τίμημα (ξέρετε τώρα…). Η απάντηση των αρμοδίων φυσικά αγνοείται. Εδώ ταιριάζει η φράση «Ελλάς το μεγαλείο σου»

Υπάρχουν πολλά Γιατί.

– Γιατί δεν λειτουργούσαν τα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας;

– Ποιά εταιρία τα προμήθευσε και με ποιό τίμημα;

– Ήταν σωστά εκπαιδευμένοι οι εργαζόμενοι για να κάνουν τη δουλειά που τον 21ο αιώνα έπρεπε να κάνουν τα αυτόματα ηλεκτρονικά συστήματα;

-Γιατί τοποθετήθηκε με απόσπαση από το Υπουργείο Παιδείας ένα μόλις μήνα πριν το τραγικό δυστύχημα ένας άπειρος 60χρονος πρώην αχθοφόρος ως σταθμάρχης, ενώ υπάρχει όριο ηλικίας 42 ετών για τη συγκεκριμένη θέση;

– Και στο τέλος, τέλος γιατί πουλήθηκε η ΤΡΑΙΝΟΣΕ σε μία ιδιωτική εταιρία με εξευτελιστικό, όπως λέγεται τίμημα, αν όχι για να λειτουργεί με ασφάλεια τις μεταφορές και να εξυπηρετεί πολίτες και εργαζόμενους;

– Θέλουμε πολυτελή τρένα, ή ασφαλείς μετακινήσεις με τα μέσα μαζικής μεταφοράς;

---

Υπάρχουν πολλά Γιατί, που είναι σίγουρο και Πρέπει να αναδειχθούν τις επόμενες μέρες.

Υπάρχει όμως και μια βεβαιότητα.

Οι Πολιτικοί δεν μπορεί να είναι σε καμία περίπτωση απλά διαχειριστές του δημόσιου βίου και συνεχιστές της σημερινής θλιβερής κατάστασης που επικρατεί σε όλα τα πεδία.

Οι εκπρόσωποί μας στο Κοινοβούλιο πρέπει να τιμούν την ψήφο όλων των πολιτών και να έχουν το σθένος και τη βούληση να αναδεικνύουν, να κάνουν ρήγματα και Ανατροπές. Και ο νοών, νοείτω

Αυτές είναι οι σκέψεις μου μια τέτοια σκοτεινή ημέρα, παραμονές εκλογών