Η σημερινή κρίση της πανδημίας όπως και όλες οι μεγάλες διεθνείς κρίσεις των τελευταίων χρόνων, προκάλεσαν στις κοινωνίες ένα ισχυρό σοκ, δημιούργησαν νέα δεδομένα σε παγκόσμιο επίπεδο και μας έδωσαν τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουμε πως καμμιά χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της τις τεράστιες προκλήσεις της εποχής, να συνειδητοποιήσουμε τη μεγάλη σημασία που έχει η ευρωπαϊκή αλλά και διεθνής συλλογική δράση και αλληλεγγύη.
Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι μια απόφαση ορόσημο για το όραμα της Ευρώπης και για το μέλλον της. Η Ευρωπαϊκή Αλληλεγγύη αναδεικνύεται ως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής.
Φαίνεται πως η Ευρώπη κάνει μια στροφή και της δίνεται για πρώτη φορά η ευκαιρία, από Ευρώπη των 2 ταχυτήτων να μετεξελιχθεί σε Ευρώπη της συνεργασίας, της Αλληλεγγύης και της ισότητας.
Η πανδημία αναμένεται να προκαλέσει έξαρση των ανισοτήτων, αφού οι εργαζόμενοι σε επισφαλείς θέσεις εργασίας ή όσοι αμείβονται με χαμηλότερους μισθούς, όπως είναι οι γυναίκες, οι μετανάστες και γενικότερα οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες πρόκειται να πληγούν δυσανάλογα από την κρίση της απασχόλησης που αναμένεται.
Χάρη στα κεφάλαια που θα αντλήσει από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η χώρα μας θα έχει την ευκαιρία να αντιμετωπίσει τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας, να λάβει μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, να γίνει πιο βιώσιμη και ανθεκτική. Το ζήτημα είναι αν και πως θα εκμεταλλευτεί αυτή την ευκαιρία η Ευρώπη, η χώρα μας και η κοινωνία.
Στα παρακάτω σημαντικά σημεία νομίζω πως πρέπει να δώσουμε μεγάλη έμφαση τα επόμενα χρόνια:
1. Πού θα διοχετευτούν τα κεφάλαια και οι επενδύσεις, με ποιόν τρόπο, ποια στρατηγική και ποιους κανόνες;
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια τεράστια πρόκληση να υλοποιήσουμε μια δίκαιη μετάβαση στην πράσινη οικονομία, να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, να δημιουργήσουμε νέες υποδομές, να ενισχύσουμε το δημόσιο σύστημα υγείας, να μειώσουμε τις κοινωνικές ανισότητες , τις έμφυλες ανισότητες.
Όλα αυτά απαιτούν στρατηγική και κανόνες για να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος, να διασφαλίσουμε ότι τα κεφάλαια θα φτάσουν στους τελικούς αποδέκτες, ότι θα ωφεληθούν και οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ότι θα είναι ωφελούμενη η κοινωνία στο σύνολό της.
2. Εδώ, θέλω να δώσω έμφαση στην αντιμετώπιση των έμφυλων ανισοτήτων γιατί η πανδημία έπληξε άνισα τις γυναίκες στην Ελλάδα και σε όλον τον κόσμο με οικονομική και εργασιακή ανασφάλεια, έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας και έναν τεράστιο όγκο δουλειάς καθημερινά για τη φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων.
Οι γυναίκες είναι γνωστό πως διαδραματίζουν έναν πολύ ουσιαστικό ρόλο στην προστασία του περιβάλλοντος και στη υιοθέτηση προτύπων βιώσιμης κατανάλωσης, παραγωγής και διαχείρισης των φυσικών πόρων.
Και το λέω αυτό γιατί έχει μεγάλη σημασία να εστιάσουμε σε 2 πολύ σημαντικά θέματα. Το ένα είναι η συμμετοχή των γυναικών στη λήψη αποφάσεων από το σχεδιασμό ως την υλοποίηση των προγραμμάτων.
Και το άλλο θέμα είναι η διοχέτευση κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης για να αμβλυνθούν οι έμφυλες ανισότητες.
3. Η Ελλάδα όπως και άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης (Ιταλία , Ισπανία) παρουσιάζουν έναν χαμηλό δείκτη απορρόφησης των Ευρωπαϊκών κονδυλίων. Αυτή η ευκαιρία όμως δεν πρέπει να χαθεί. Τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον και την ανθεκτικότητα της χώρας μας και της κοινωνίας. Η χώρα μας πρέπει να κάνει μια πολύ μεγάλη προετοιμασία και αγώνα δρόμου για να πετύχει την απορρόφηση των κονδυλίων μέσα στο χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί.
4. Εξαιρετική σημασία έχει η ενεργός συμμετοχή και ο ουσιαστικός διάλογος που πρέπει να ξεκινήσει με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη της κοινωνίας και σε όλα τα στάδια, στον σχεδιασμό, τη διαμόρφωση και την υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων – μεταρρυθμίσεων. Η τοπική Κοινωνία είναι το κλειδί για την επιτυχία.
5. Με πρόσφατο νόμο του Υπουργείου Περιβάλλοντος ουσιαστικά καταργούνται οι ενεργειακές κοινότητες και μπαίνει φραγμός στο δικαίωμα των πολιτών για συμμετοχή στις ενεργειακές αγορές. Η κατάργηση των ενεργειακών κοινοτήτων είναι πλήγμα για την ενεργειακή δημοκρατία και πρέπει να απαιτήσουμε από την Κυβέρνηση την άμεση απόσυρση της σχετικής διάταξης.
6. Ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες, που είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για την αναπτυξιακή πολιτική της χώρας μας. Είναι κρίσιμο να σταματήσουν οι εγκρίσεις νέων ΑΠΕ. Να μην εγκριθεί καμία νέα επένδυση σε Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μέχρι να ψηφιστεί ένα χωροταξικό σχέδιο για τις ΑΠΕ, με γνώμονα την προστασία της βιοποικιλότητας και πάντα με την ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών.
Εν τέλει, είναι ανάγκη σήμερα να συνειδητοποιήσουμε πως από αυτή τη μεγάλη απειλή, από αυτή τη μεγάλη μάχη ζωής, πρέπει να βγούμε πιο δυνατοί.
Και είναι ανάγκη σήμερα να δώσουμε μια απάντηση στο ερώτημα, αν θέλουμε ή όχι να γίνουμε πιο ανοιχτοί και περισσότερο ανθρώπινοι.
Ελένη Σταύρου 